Estonya e vatandaşlığı size internet üzerinden Estonya’da şirket açmanızı ve bu şirketi yönetmenizi sağlayan dijital bir vatandaşlık türüdür.
Estonya E-Vatandaşlık Nedir? Video
Video Transkript
Herkese merhaba! Ben Çağrı. Bugün Estonya e-vatandaşlık nedir onu konuşacağız. Bu aslında bir seri olarak çekmeyi planladığımız Estonya e- vatandaşlığı, Estonya’da şirket açmak, Estonya’da banka hesabı açmak ve Estonya’da PayPal sahibi olmak konulu videolardan ilki. Bir giriş videosu niteliğinde olacak. E-Vatandaşlığın temel olarak ne olup ne olmadığını konuşacağız ve gelecek ile ilgili videolarda vereceğimiz, daha detaylı vereceğimiz bilgilerin kısa bir özetini yapacağız. Hazırsanız başlayalım!
Estonya E-Vatandaşlığı Nedir?
Aslında ”Estonya e-vatandaşlığı nedir?” diye konuşmadan önce ne olmadığından bahsetmek belki de daha doğru. Birçok insan Estonya e vatandaşlık ile Estonya vatandaşlığının arasındaki farkı bilmiyor. Hatta ben e-kimliği almaya gittiğim zamanda büyükelçilikteki güvenlik görevlisi bile aynı şey söyledi bize aynı konuda dalga geçti demek daha doğru olur.
Öncelikle Estonya e-vatandaşlığı, fiziksel gerçek bir vatandaşlık değil. Yani size Estonya’da bulunma, Estonya’ya girme, Estonya’dan çıkma hakkı vermiyor. Estonya’ya girmek istediğiniz zaman Herhangi bir ülke vatandaşı gibi gidip yine Estonya büyükelçiliğinden Schengen vizesi almanız gerekiyor. Estonya’da yaşamak istediğiniz zaman yine oturum iznine başvurmanız gerekiyor.
Bu kart size hiçbir şekilde bireysel herhangi bir Estonya’da hiçbir hak tanımıyor. Yine aynı şekilde vergi kaçırma veya vergi vermeme yöntemi değil. Evet, Estonya’da bir şirket sahibi olabiliyorsunuz. Şirketinizin vergilerini Estonya’da ödeyebiliyorsunuz ama şirketinizden kendinizde para alacağınız zaman yine Türkiye’de gelir vergisi vermek zorundasınız. Gidip Türkiye’de ki vergi kanunlarına göre beyanname veriyorsunuz ve bunun vergisini veriyorsunuz. Bu yine bir seyahat dokümanı veya resimli resmi bir kimlik değil.
Zaten hızlıca göstermek gerekirse bu kimliğin üzerinde de yani herhangi bir şey yok. Kimlik bilgisi yok veya resim yok; bu tarz hiçbir bilgi yok. Bunun üzerinde sadece işte adınız, soyadınız ve Estonya’nın size verdiği bir numara var ve bununla sadece dijital işlemler yapabiliyorsunuz. Bu… Göstermeniz hiçbir işe yaramıyor bunu başka kişilere ki zaten kimliği aldığınız zamanda alırken, kimliği veren Estonya büyükelçiliğindeki görevli Bunun bu şekilde kullanılmaması gerektiği konusunda sizi özellikle uyarıyor.
O zaman Estonya e-vatandaşlığı nedir? Estonya e- vatandaşlığı size internet üzerinden Estonya’da şirket açmanızı ve bu şirketi yönetmenizi sağlayan dijital bir vatandaşlık türüdür. Yani bir Estonya vatandaşı gibi şirket açabiliyorsunuz, şirketinizin vergi beyannamelerini verebiliyorsunuz, şirketinizle ilgili banka hesabı açabiliyorsunuz işte şirketinizin vergilerini ödeyebiliyorsunuz, şirketinizi kapatabiliyorsunuz.
Bu tarz işlemleri Estonya e- devlet üzerinden Estonya vatandaşı gibi yapabiliyorsunuz ve bu e-vatandaşlık size sadece bunu sağlıyor. Yani bu durumda eğer şirket açmayacaksanız veya PayPal gibi bir ödeme yöntemine ihtiyacınız yoksa E-vatandaş olmanız birazcık anlamsız oluyor. Ha yine tabii ki olabilirsiniz. Güzel, enteresan bir süreç ve hani çok yenilikçi bir şey. 100 Euro’ya mal oluyor. Ya eğer yapmayacaksanız yani 100 Euro’nuz birazcık boşa gitmiş gibi düşünebilirsiniz.
Veya şirket açsak bile Paypal’a ihtiyacınız yoksa veya müşterilerinizin tamamı veya büyük bir bölümü Türkiye’de ise yine e-vatandaş olmanız size bir avantaj sağlamıyor. Şöyle bir örnek vereyim Türkiye’deki belli pazar yerlerinden satış yapıyorsunuz; Hepsiburada, GittiGidiyor, N11 gibi. Müşterilerimiz Türkiye’de, siz Türkiye’de siniz, ürünler Türkiye’den gidiyor; o zaman Estonya’da şirketinizin olması hiçbir anlam ifade etmiyor. Yine vergi yükümlülüğünüz Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı oluyor. Evet, çifte vergilendirmeyi önleyen anlaşmalar var ama vergi yükümlülüğünüz bütün işlemler burada olduğu için Türkiye’ye oluyor. Vergiyi Türkiye topluyor; Türk Kanunlarına göre vergilendiriliyorsunuz. Bir bakkal açtınız, bir dükkan açtınız, bir yer açtınız o zamanda yine Estonya şirketinizin olması size burada vergi vermeme hakkı sağlamıyor. Türkiye’ye gayet güzel vergi memurları gelip bunun üzerinden vergilerini alıyorlar sizin.
O zaman kimlerin e-vatandaş olması mantıklı? Müşterilerinin çoğu veya tamamı yaşadığı ülke dışındaysa ve PayPal gibi bir ödeme yöntemi kullanmaya ihtiyaç varsa internet üzerinden iş yapılıyorsa: Freelancersa, yazılımcıysa, dijital gezginse bu kişilerin e-vatandaş olmaları çok mantıklı.
Bu e-vatandaşlığın avantajları ne o zaman? Bir kere öncelikle çok az bürokrasisi var. Dünya Rekorlar Kitabı’na girmişler en kısa sürede şirket açma ile ilgili. Bütün işlemleri internet üzerinden sürdürülebiliyor, yapılabiliyor. Her şey bütün bu beyannameler internet üzerinden bu verilen dijital ID ile imzalanarak yapılıyor.
Vergi sistemleri çok basit. Yani temelde her şey %20 gibi vergi oranı var. Daha sonra detaylı bahsedeceğiz ama zaten vergilerde şirketten para çıkarmadığınız sürece vergide yok. Göreceli olarak da şirketin düşük idare masrafları var. Yani yurt dışından idare ettiğiniz şirketinize sadece adres bulmanız gerekiyor. Fiziksel adresinizin olması gerekiyor ve bir tane kontak kişisi tanımlamanız gerekiyor. Bunu da aracı kuruluşlar yardımı ile yapıyorsunuz. Bu hizmetleri alabiliyorsunuz. Bunun dışında da size PayPal’a erişim sağlıyor aslında bizim için en büyük avantajı bu. PayPal açmanıza yardımcı oluyor.
Estonya Vergi Sistemi Nasıldır?
Estonya vergi sisteminden kısaca bahsedelim. Daha önce dediğim gibi dağıtılmayan kar için vergi yok. Yani paranızı kazanıyorsunuz, masraflarınızı, şirket masraflarını ödüyorsunuz; parayı hiç çıkarmıyorsunuz, kar payı olarak kendinize almıyorsunuz, sürekli içeride para kalıyor veya şirket paranızla, şirketiniz adına yatırım yapıyorsunuz. İşte Endeks fondan alıyorsunuz şirket adınıza gibi. Bu para sürekli yatırım olarak şirketin içinde veya şirket yatırımı olarak kaldığı sürece Estonya sizden vergi istemiyor, büyümenize izin veriyor, girişimciliğinizi destekliyor.
Eğer şirketten kar payı almaya karar verirseniz o zamanda çekeceğiniz paranın %20’sini vergi olarak Estonya’ya veriyorsunuz; kalan parayı alıyorsunuz Örnek vermek gerekirse: 100 Euro çekecekseniz mesela şirketinizden; kendinize 100 Euro kar payı dağıtmaya karar verdiniz. 20 Euro’sunu Estonya’ya vergi olarak veriyorsunuz; 80 Euro’sunu kendinize alıyorsunuz.
Bu aldığınız 80 Euro’yu yalnız Türkiye’ye gelip beyan ediyorsunuz. Türkiye’de de 80 Euro’nun gelir vergisini ödüyorsunuz. Eğer gelir vergisi ödemek istemezseniz bekliyorsunuz çünkü bir kaç senede bir, geçmişte hep öyle oldu, işte 4 senede 3 senede bir Türkiye yurt dışında elde edilen gelirler ile ilgili af çıkartıyor. O dönemlere denk getirip paranızı bu af koşulları altında, af kurallarına uyarak getirebiliyorsunuz. Bu da kimi zaman %5 vergisi oluyor, kimi zaman vergisi olmuyor gibi koşullarla getirebiliyorsunuz.
Yine bir önemli sorunlardan ve sorunlardan bir tanesi: Estonya şirketiniz üzerinden fiziksel ürün satışı. Öncelikle fiziksel ürün satışı yasak değil, yapılabiliyor. Hiç problem demeyeyim de; problemsizce çözülebiliyor demek daha doğru olur. LeapIn gibi veya burada E-Residency Hub gibi firmalar şu anda fiziksel ürün satışı için başvuru kabul etmiyor. Bunun nedeni fiziksel ürün satışında muhasebe işlemlerinin birazcık daha karmaşık hale gelmesi.
Şöyle ki gümrükler, gümrüklerle ilgili de KDV’ler/VAT’ler doğuyor giren, çıkan ülkelere göre. LeapIn mesela bu tarz şeyleri yapmak istemiyor veya E-Residency Hub geçmişte bunlara izin veriyordu artık bu müşterileri almayacağını, fiziksel ürün satan müşteri için kontenjanın olmadığını açıklamışlar web sitelerinde. Fakat bunun dışında Estonya E-Residency’nin Resmi sitesinde bütün bu şeyler yazıyor, aracı firmalar yazıyor.
Birçok aracı firma fiziksel ürün satışını destekliyor, izin veriyor. Fiziksel ürün satışının yani herhangi bir Estonya Kanunlarına göre bir yasak durumu yok, yapılabiliyor. Tek problem dediğim gibi muhasebeleştirmede ve gümrükte ortaya çıkıyor. Gümrükte de gireceği ülkenin gümrüğünde ve aslında çıkacağı ülkenin gümrüğünde problem çıkıyor demek daha doğru olur çünkü iki gümrükte sizden belgeler istiyor.
Bu şöyle çözülüyor aslında başlangıç için: Hali hazırda şirketi olmayanların; Türkiye’de de şirketi olmayıp yurt dışına satış yaptığı şekilde ”Biz bunu numune olarak gönderiyoruz.” diyoruz. Bunu, Türkiye’den ürettiğiniz ürüne numune olarak yurt dışındaki ülkelere gönderiyorsunuz. Burada gümrük limitlerinin altında kalıyor ücret olarak, geçiyor.
Amerika’da 800-900 Euro’lara kadar sorunsuz geçebiliyordu ama Trump sanırım yasalarda bir değişiklik yaptı. Çok emin değilim şu an son hali ne olduğunun. İngiltere daha büyük problem, Avrupa Birliği’nde diğer ülkeler daha büyük problem.
Bu durumlarda da Türkiye’den numune olarak gönderiyorsunuz; gümrüğe takılırsa müşteriniz alması için gidiyor gümrük vergilerini ödüyor. Takılmazsa eline ulaşıyor. Buradan çıkarken de numune olarak çıktığı için problem çıkmıyor. Yalnız bu yüksek adetli veya yüksek hacimli gönderi yaptığınız zamanda mümkün olmuyor. Yani kimse numune olarak bir konteynır ürünü veya bir koli ürünü kabul etmiyor. O zamanda karşı taraf gümrükten çekmek için ekstra daha fazla para vermesi gerekiyor veya gümrükte takılı kalıyor belli vergiler istendiği için.
Eğer bu hacimlere ulaşıyorsanız veya bu hacimlerde iş yapmak istiyorsanız O zaman bir de Türkiye’de şirket açmanız gerekiyor. Yani Türkiye’deki şirketiniz sanki üretim şirketi gibi oluyor, Estonya’daki şirketiniz finansal şirketiniz oluyor; kendi aralarında faturalaşıyorlar. İşler birazcık bürokrasi karmaşıklığına dönüyor. Ya bu da dediğim gibi sadece PayPal kullanmak zorundaysanız avantajlı hale geliyor. Onun dışında çokta bir avantajı yok aslında.
